Mansiyon Ödülü, 2017, Gelibolu Tarihi Alan Yeni Şehitlik Tasarımları Yarışması

 

TEMEL YAKLAŞIM

ÖLÜM – YAŞAM ARAKESİTİNDE ETKİLEŞİMSEL ANI PEYZAJLARI

Anma mekânları, hatırlama ve unutma pratiğinin mekansallaştığı, bireysel ve kolektif hafızanın temsil edildiği ve geleceğe aktarıldığı etkileşim alanlarıdır. Bu nedenle de bu temsiliyetlerin mekânsal karşılığının zihinde yarattığı imgelemler ve bunun sonucunda oluşan hisler ise en belirgin iletişim biçimleridir.

Çalışmadaki temel yaklaşım bu bağlamda; geleneksel, anıtlar üzerinden kurgulanmış, anılar ile içselleşemeyen bir hafıza oluşturmak yerine; anılar ile nasıl ilişki kurulduğuna ve ne hissedildiğine odaklanır. Zihinde öznel tahayyüller uyandırmaya olanak sağlayan etkileşimsel bir deneyim platformu sunarak, daha özgür bir hafıza oluşturmaya çalışır. Buradan yola çıkarak Çanakkale Savaşları’nın en güçlü ve ayakta kalan kanıtı olarak Gelibolu peyzajının kendisini, kolektif hafızanın ana temsiliyet unsuru olarak ele alıp; geçmiş-bugün-gelecek arasında bağ kurduran, savaş coğrafyası ile saf doğa arasında aracılık yapan, birleştirici, aynı zamanda da deneyimleyen ile etkileşim içinde bulunan fiziki ve sosyal bir arayüz olarak kullanmak üzerinedir.

TASARIM KARARLARI

Temel yaklaşım kararları bağlamında her bir şehitlik için geliştirilen tasarım kararlarının şekillenmesinde; Şehitliklerin genel peyzaj karakteri, Bu karakterin sunduğu algısal durum, Erişilebilirlik, Anma eylemi ve ritüelleri, Sunulan deneyim ve sonucunda oluşan hisler ile Savaş zamanındaki fonksiyonu ve hikâyesi belirleyici olmuştur.

Bu parametreler ile alanların hangi alt başlıklarda nasıl bir araya geldiğinin analizi yapılmıştır. Böylece alanın bu temalarda merkezinde ortaklaşan tasarım dilinin ana unsurları ortaya çıkarılmıştır. Alanların her birine ait çıkarılan matris ise, tasnifleme ile ortaklaşan ya da belli alt kümelere ayrılan şehitliklerin her birinin nasıl özgün potansiyeller taşıdığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda tasnif ortak dilin oluşmasını sağlarken, alan matrisi ise bu ortak dilin içinde şehitliklerin hangi özgün deneyimleri ziyaretçilere nasıl sunabileceğinin ilk adımı olmaktadır.

Şehitliklerdeki başlıca unsur olan anma eylemi bir uçta pasif diğer uçta ise aktif katılımcı ritüelleri içeren geniş bir yelpazede ele alınmıştır. Geleneksel ve milli anma eylemlerinin hepsi alanların özgün karakterinden bağımsız eylemlerdir. Tasarlanan şehitlik alanları bu eylemler için gerekli fiziksel çevreyi yaratırken aynı zamanda da alana özgü anma eylemlerini de sunmaktadır. Her alanın tarih odaklı teması, peyzaj karakteri ve alan içi algısının yarattığı sentezden alan özgü anma eylemleri önerilmiş, yapılı ve doğal çevre de bu anma eylemine göre tasarlanmıştır.

Anma eylemi spektrumunun bir ucunda, ziyaretçilerin en pasif haliyle, durarak, düşünerek alanla ve yaşananlarla yüzleşmesi hedeflenmektedir. Buradaki amaç kalabalık halde gelinse bile,  ziyaretçilerin her birinin alanda dolaşırken aynı zamanda kendi iç dünyasında da paralel bir yolculuğa çıkabilmesidir. Yelpazenin diğer tarafında ise; anma deneyiminin bir eyleme dönüşmesi durumu bulunmaktadır. Burada ziyaretçinin pasif durumdan etkin, hatta alanı dönüştürücü etkiye de sahip bir aktör haline gelmesi istenmektedir. Ziyaretçi artık sadece ziyaret etmemektedir, alanda bulunmasının fiziksel etkileri mekanı dönüştürmekte, bu fiziksel etki ziyaretçinin duygusal yapısında da kalıcı izler bırakmaktadır.

Konum

Çanakkale, Türkiye

İşveren

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı

Proje yılı

2017

İşin türü

Anı Peyzajı Tasarımı

Ekip

Yrd. Doç. Dr. Ebru Erbaş Gürler, Prof. Dr. Hayriye Eşbah Tunçay, Volkan Taşkın, Özge Meriç, Prof. Dr. Azime Tezer, Ebru Satılmış, Doç. Dr. Ebru Yetişkin, Ar. Gör. Arzu Türk, Büşra Yılmaz Şirin, Dilara Akülke, Dilara Kuş, Utku Ali Güler, Gizem Ezgi Kurangil, Danışman: Doç. Dr. Reyhan Körpe Yardımcılar: Can Aydın, Didem Kara, Özge Subaşı, Cansu Güreser, Çisem Demirel, Fatma Sultan Yaman, Gülcihan Yalnız, Melis Üzümcü

Alan

159.000 m²